Xfce Kullanıcı Kılavuzu

... ve fare uçuyor ...

Jasper Huijsmans

Benedikt Meurer



Bu el kitabı Xfce'nin 4.8.2 sürümünü anlatır.

Bu dokümanı Özgür Yazılım Vakfı tarafından yayınlanan GNU Özgür Belgeleme Lisansı 1.1 ve sonraki sürümleri çerçevesinde kopyalama, dağıtma ve/veya değiştirme izniniz vardır. Lisansın esas metnine Özgür Yazılım Vakfı sitesinden ulaşabilirsiniz.

İçindekiler

Önsöz
Giriş
Xfce'yi kullanmak
Xfce'nin bileşenleri
Xfce Kuruluyor
Telif Hakları ve Lisanslar

Önsöz

Bu belge Xfce Masaüstü Ortamını tanıtmak ve çeşitli işleri nasıl gerçekleştirebileceğinizi anlatmak için hazırlanmıştır. Xfce kullanmaya başlamak isteyenler için bir başlangıç noktası olduğu gibi diğer bilgi kaynaklarına da yönlendirmeler içerir.

Giriş

Xfce Unix benzeri işletim sistemleri için hafif bir masaüstü ortamıdır. Görsel olarak çekici ve kullanımı kolay olurken, hızlı olmayı ve sistem kaynakları üzerinde fazla yüklenmemeyi hedefler.

Xfce geleneksel UNIX felsefesine uygun olarak modüler ve yeniden kullanılabilir olarak tasarlanmıştır. Tüm Xfce bileşenleri bağımsız olarak derlenip kurulabilir. Xfce 4 GTK+ toolkit sürüm 2'yi temel almaktadır.

Xfce 4'ün ana tasarım hedeflerinden bir tanesi Freedesktop.org adresinde tanımlanmış olan standartlara bağlı kalmaktır. Bu, bahsi geçen standartlara uygun olarak, diğer masaüstü ortamları için yazılmış yazılımların Xfce 4 te sorunsuz bir şekilde çalışmasını sağlar.

Xfce bir özgür yazılımdır. Farklı bileşenleri BSD Lisansı, GNU LGPL veya GNU GPL lisanslarıyla lisanslanmıştır. Ayrıntılar için: “Telif Hakları ve Lisanslar”

Kaynaklar

Xfce 4 hakkında belirli bir bilgi arıyorsanız, bu listedeki kaynakların birinden elde etme şansınız var:

Xfce'yi kullanmak

Başlarken

Xfce oturumu başlatmak için, oturum yöneticisi, panel, pencere yöneticisi ve masaüstü yöneticisini içeren startxfce4'yi kullanın.

Öntanımlı olarak Xfce oturum yöneticisi uygulamaların başlamalarını yönetir. Xfce'den çıkarken oturumunuzu kaydetmenize olanak verir, bu sayede yeniden oturum açtığınızda aynı uygulamalar otomatik olarak başlatılabilir.

startxfce4'ün davranışını özelleştirmek için ${sysconfdir}/xdg/xfce4/xinitrc dosyasını kendi ~/.config/xfce4/ dizininize kopyalayarak düzenleyin. Kurulum yönteminize bağlı olarak xinitrc dosyasının yeri farklılık gösterebilir. Eğer kaynak koddan kurulum yaptıysanız ${sysconfdir} dizini /usr/local/etc/ olacaktır. İkilik dosyalar genellikle /etc/, /etc/X11, /usr/pkg/etc veya /usr/X11R6/etc dizininde bulunur; paket yöneticinizi kullanıp yerlerini bulabilirsiniz.

Varsayılan Masaüstü

Xfce Masaüstü Ortamı tüm işlevleri yerine getiren bir tek program değildir; eski UNIX geleneğinde olduğu gibi küçük bir işi iyi yapan programlardan oluşur. Hiçbir uygulamanın çalışmadığı öntanımlı bir Xfce masaüstü Şekil 1, “Varsayılan Xfce 4 oturumu”'de görülebilir.

Şekil 1. Varsayılan Xfce 4 oturumu

Masaüstü yöneticisi ve paneli içeren öntanımlı Xfce oturumu.

startxfce4'u ilk defa başlattığınızda, birkaç uygulama Xfce oturum yöneticisi tarafından başlatılır:

Panel

Öntanımlı bir oturumda bir tane ekranın üstünde tam genişlikte ve bir tane altta daha küçük iki panel vardır. xfce4-panel uygulaması ekrandaki tüm panelleri yönetir.

Üst paneldeki sayfalayıcı tüm çalışma alanlarının minyatür halini grafiksel olarak, görev listesi o an çalışılan masaüstü alanında çalışan programları, sistem tepsisi ise anlık mesajlaşma, ortam yürütücü gibi programların durum simgesini gösterir.

Alt panelde bir kaç uygulama çalıştırıcısı ve bir saat mevcut. Panel öğelerinden herhangi birine sağ tıkladığınızda açılan menüden, öğenin özelliklerini değiştirebilir, panele yeni öğeler ekleyip çıkarabilir ya da panelin özelliklerini değiştirebilirsiniz.

Daha fazla bilgi için panel klavuzuna bakabilirsiniz.

Masaüstü Yöneticisi

Masaüstü yöneticisi, arkaplana tıkladığınızda size masaüstü arkaplan resmi ve iki menü sunar. Seçimlik olarak masaüstünde simgeler de gösterebilir. Bunlar küçültülmüş uygulamalar olabileceği gibi ~/Desktop dizinindeki dosyalar da olabilirler.

Farenin sağ tuşu uygulama çalıştırabileceğiniz bir menü açar. Bu menünün içeçriğini nasıl değiştirebileceğinizi öğrenmek için klavuza bakabilirsiniz.

Farenin orta tuşu (veya Shift + sol tıklama) halen çalışan bütün uygulamaların gösterildiği bir liste açar. Menü girdisine tıklayarak bir uygulamayı etkinleştirebilirsiniz.

Pencere Yöneticisi

Pencere yöneticisi pencerelerin ekranda yeralmasından, pencere sınırlarından ve yerleşimlerinden sorumludur. Onun sayesinde pencereleri başlık çubuğundan tutarak kaydırabilirsiniz. Pencereleri kapatmak, aşağı küçültmek ve büyütmek işlemlerini yapmak için üç düğmeyi de pencere yöneticisi sağlar. Ayrıntılı bilgiyi kılavuz dosyasında bulabilirsiniz.

Ayarlar Yöneticisi

Arkaplandaki ayarlar yöneticisi bütün Xfce uygulamalarının, kullanıcı ayarlar yöneticisi penceresinde (bir sonraki bölüme göz atın) değişiklik yaptığı zaman ayarların güncellendiğinden emin olmak için çalışır ve başlangıçtaki diskten yapılandırmayı okumaya dikkat eder. Ayarlar yöneticisi hakkında daha geniş bilgi için Ayarlar Yöneticisi ve Eklentiler Yöneticisi kılavuzlarına göz atın.

Ortak Görevler

Bu bölüm Xfce 4 ile çalışmaya başladığınızda bazı işlemleri nasıl yapacağınızı anlatır. Xfce 4 sizin işinizi yapabilmeniz için tasarlanmıştır.

Program çalıştırmak
Xfce Paneli

Panel, sık kullanılan uygulamalara -ana panele ekleyerek- hızlı erişim için tasarlandı. Daha az kullanılan uygulamalar çalıştırıcı menüsüne eklenebilir.

Masaüstü Menüsü

Uygulamaları başlatmanın bir diğer yolu da masaüstü fare menüsüdür. Menü içeriğini nasıl değiştirebileceğinizi öğrenmek için Masaüstü Yönetimi Kılavuzunu okuyabilirsiniz.

Çalıştır Penceresi

Panelde veya masaüstü menüsünde bulunmayan bir programın adını biliyorsanız çalıştırma kutusunu kullanabilirsiniz. Bunu yapmak için Alt+F2 tuş kombinasyonunu veya masaüstü menüsünden Program çalıştır... seçeneğini kullanabilirsiniz.

İletişim penceresi başarıyla uygulanmış son 10 komutu hatırlayacak.

Pencereleri ve çalışma alanlarını yönetmek
Temel pencere işlemleri

Pencereleri ekranın içerisinde başlık çubuklarından sürükleyerek hareket ettirebilirsiniz. Bir pencere başlık çubuğundaki düğmeler kullanılarak kapatılabilir, gizlenebilir, genişletilebilir, gölgelendirilebilir and yapışkan yapılabili — bu bütün çalışma alanlarında görüneceği anlamına gelir.

Başlık çubuğuna sağ tıklamak, bütün pencere işlemlerine ulaşılmasını sağlayan bir menü açacaktır.

Bir pencereyi gölgelemek, o pencereyi sadece başlık çubuğu gözükecek şekilde küçültmek anlamına gelir. Bu işlem fare tekerleğini başlık çubuğu üzerinde döndürerek de gerçekleştirilebilir. Pencereyi gölgelemek için fare tekerleğini yukarıya doğru, gölgelemeden önceki haline geri getirmek için aşağıya doğru döndürün.

Eğer pencerenizi tüm ekranı kaplamayacak şekilde en büyük genişlikte kullanmak isterseniz çalışma alanı sınırlarınızı yapılandırma yöneticisinden ayarlayabilirsiniz (aşağıda anlatılmaktadır).

Uygulama yönetimi

Hangi süreçlerin çalıştığını üst paneldeki görev listesinde görebilirsiniz. Görev listesinde bir düğme üzerine tıklamak ona odaklanmanızı sağlayacaktır. Yeniden tıkladığjnızda ise uygulamayı gizlemiş olursunuz.

Masaüstü arkaplanında farenin orta tuşuna tıklamak çalışma alanına göre sıralanmış pencerelerin gösterilmesini sağlayacaktır. Bir uygulamayı aktif etmek ya da çalışma alanını değiştirmek için uygun menü girdisini seçebilirsiniz.

Çalışma alanları

Çalışma alanını grafik sayfalayıcıya tıklayarak, görev çubuğundan veya panelden değiştirebilirsiniz. Ctrl+Alt+SolTuş or Ctrl+Alt+SağTuş kısa yolları çalışma alanları arasıda gezinmenize imkan verir. Sayfalayıcı üzerinde veya masaüstü arkaplanında farenin tekerleğini kullanmakda aynı etkiyi yapacaktır.

Çalışma alanı eklemek veya çıkarmak için masaüstü menüsünde orta tuşa tıklamak ya da yapılandırma penceresini kullanmak mümkündür (aşağıda anlatılmaktadır).

Ayar yöneticisini kullan

Yapılandırma yöneticisi bir çok Xfce uygulamasının genel ayarlarına erişim sunar. Paneldeki yerinden veya masaüstünde farenin orta tuşuna tıklayarak çalıştırabileceğiniz gibi xfce-setting-show uygulaması ile de çalıştırabilirsiniz.

Xfce Masaüstü Ortamının bir çok yönünü değiştirmek için bazı pencereler mevcut. Daha fazla bilgi için Xfce bileşenlerin kılavuzlarını ayrı ayrı inceleyin. Kendiniz için en uygun masaüstü ortamını oluşturmada bu pencerelerdeki hangi seçeneklerin uygun olduğuna hızlıca göz atabilirsiniz.

Daha Fazla Kaynak

Bu kullanıcı kılavuzu Xfce Masaüstü Ortamıyla ilgili çok genel bilgi içermektedir. Daha fazla bilgi için Xfce'nin farklı bileşenlerinin kılavuzlarına bakabilirsiniz.

Xfce'nin bileşenleri

Xfce bileşenleri ayrı ayrı paketlenmişlerdir. Bu bölüm ulaşılabilir modüllerin kısa açıklamalarıyla birlikte birlistesini sunmaktadır.

libxfce4util

Grafiksel olmayan yardım fonksiyonları kütüphanesi.

libxfcegui4

Widget kitaplığı ve X Pencere Sistemi etkileşimi.

libexo

Xfce için tasarlanmış uygulamalar için yararlı pek çok fonksiyon içeren, Thunar dosya yöneticisi için oluşturulmuş bir kitaplık.

libxfce4mcs

Bir çok Xfce bileşeni tarafından kullanılan ayar yönetim kütüphanesi.

xfce-mcs-manager

Yapılandırma yöneticisi. Arkaplanda çalışır ve diğer Xfce bileşenleri için yapılandırma bilgisi sağlar. Xfce bileşenlerinin yapılandırma öğelerine erişim için bir temel kontrol paneli mevcuttur.

xfce-mcs-plugins

Ayarlar yöneticisi eklentileri. Bu eklentiler, bir paketin parçası olmayan genel öğelerin ayarlarını tanımlamanızı sağlar. ör. kullanıcı ayarları arayüzü (Gtk+ teması, simge teması, yazı tipi ayarları), fare, klavye ve görüntü ayarları.

xfce4-session

Oturum yöneticisi. Oturum yöneticisi Xfce Masaüstü Ortamının başlama ve kapanmasını kontrol eder. Çıkışta çalışan programların durumunu kaydedip (eğer destekliyorsa) bir sonraki girişte eski haline getirebilir.

xfwm4

Xfce pencere yöneticisi. Uygulama pencerelerinin ekrandaki konumunu düzenler, pencere süslemeleri barındırır ve çalışma alanlarını yönetir.

xfce4-panel

Program başlatıcı, çalışma alanı değiştirici, saat, menu ve daha fazlasını sağlayan Xfce paneli.

xfdesktop

Masaüstü arkaplan yöneticisi. Bu program arkaplan resmini ve/veya rengini ayarlar, bir kök pencere menüsü, bir panel eklentisi ve bir menü düzenleyici sunar. İsterseniz masaüstünde simgeler de gösterebilir.

xfce-utils

Temel yardımcı araçlar ve betikler. Xfce 'hakkında penceresi', çalıştırma penceresi, startxfce4 betiği ve bazı önemli betikleri sağlar. Ek olarak bu kullanıcı kılavuzunu da içerir.

Thunar

Hızlı ve etkili bir dosya yöneticisi.

xfprint

Yazdırma desteği. Yazıcılar için bir grafik arabirim sunar. xfprint4 ve xfprint-manager uygulamalarını içerir.

xfce4-appfinder

Sisteminize kurduğunuz programlar arasından arama yapabileceğiniz, onları çalıştırabileceğiniz ve haklarında bilgi alabileceğiniz bir uygulama.

boran

Hatırlatıcıları olan basit bir takvim uygulaması

gtk-xfce-engine-2

GTK2 için bir tema motoru. Masaüstü için bir zorunluluk olmamasına rağmen çok iyi bir tema motoru olduğundan denemek isteyebilirsiniz.

xfce4-icon-theme

Xfce için öntanımlı ikon teması Rodenttir.

Xfce Kuruluyor

İkili paketler

Xfce resmi olarak sadece masaüstü ortamı için kaynak kodları yayınlar. Kullanıdığınız işletim sistemine ve sürüme bağlı olarak ikilik paketletler de dağıtılıypr olabilir.

Mevcut ikilik paketler hakkında daha fazla bilgiyi indirme adreslerinden edinebilirsiniz. İşletim sisteminiz için ikilik paketleri bulamıyorsanız ya ayrıca dağıtılıyorlardır ya da kaynak koddan kurmanız gerekiyordur.

Grafik yükleyiciler

Xfce'nin kaynak koddan kurulumu için en kolay yöntem grafik yükleyicileri kullanmaktır. Belgelendirme ve yönergeler bulunmaktadır.

Kaynak koddan kurulum

Xfce'yi kendiniz derlemek için indirme adresleri bağlantısını takip edebilirsiniz.

Paketleri derlemek basitçe sıkıştırılmış dosyaları açarak

./configure && make && make install

yazmaktan ibarettir. Bazı paketlerin ilave yapılandırma parametrelerine de ihtiyaçları olabilir. Bunu ./configure --help komutunu çalıştırarak öğrenebilrisiniz.

Xfce 4.8.2 pkg-config ve GTK+ >= 2.6 sürümlerine ihtiyaç duyar. Eğer bunların ikilik paketlerini yüklemişseniz -dev paketlerini de kurduğunuzdan emin olun.

SVG simge desteği için librsvg >= 2.2, ilgili standardı destekleyen uygulamaların açıldığı esnada ekranda meşgul imlecinin görünmesi için libstartup-notification paketini ve; genellikle Thunar ve xfdesktop da bulunan gelişmiş işlevsellik için de dbus paketini yükleyebilirsiniz.

Eğer pkg-config kullanarak farklı bir ön ek ile yükleme yapacaksanız: PKG_CONFIG_PATH değişkenini, Xfce 4 kitaplıkları tarafından yüklenen *.pc dosyalarının yolunu içerecek şekilde ayarlamalısınız, bu yol ${ön ek}/lib/pkgconfig biçiminde olmalıdır. Örneğin:

export PKG_CONFIG_PATH=/usr/local/lib/pkgconfig

SVN'yi kullanmak

Xfce 'ün son geliştirme sürümlerine subversion (SVN) ile ulaşabilirsiniz.

SVN'den son geliştirme güncellemelerini nasıl edineceğinizi öğrenmek için bu adrese başvurabilirsiniz. SVN ağacını web arayüzünden de gezebilirsiniz.

İlave yazılımlar

Xfce Goodies projesi Xfce için üçüncü parti katkıları bir araya getirir. Xfce'nin fonksiyonelliğini arttıran bazı harika panel eklentilerini burada bulabilirsiniz.

Xfmedia, xine motoru kullanan Xfce için hazırlanmış bir medya oynatıcısıdır.

Terminal, Xfce masaüstü ortamı için kullanımı kolay bir teminal öykünücüsüdür.

Telif Hakları ve Lisanslar

Xfce 4'ün telif hakları Olivier Fourdan ()'a aittir. Farklı bileşenlerin hakları kendi yazarlarına aittir.

Xfce projesi için 3 farklı lisans kullanılmaktadır: BSD, LGPL ve GPL.

Her Xfce 4 bileşeninin lisans bilgilerini paketindeki COPYING dosyasında bulabilirsiniz.